INSTAGRAM VE HEDONE İSTİSMARI

Instagram çok acayip bir platform. Algoritmanın ayarı yok, keşfet bölümünde ortaya karışık tarzda içerikler görmek neredeyse imkansız. Bir şekilde seni keskin ve spesifik bir kategori içine sıkıştırıyor. Sanki insanlar "erkek vücudu görmek isteyenler" ve "kadın vücudu görmek isteyenler" şeklinde ikiye ayrılıyormuş gibi davranıyor. Bu tarz bir beklentisi olmayanları asla hesaba katmıyor. Cinsiyet unsurunu gözümüze sokmadan ilgi alanlarımıza uygun içerik sunmamaya yemin etmiş adeta.

Neşeli ve Islak Vücutlar Şöleni

Keşfet bölümüne bir ara sıkça evde yarınlar yokmuş gibi kendi kendine dans eden veya ön kameraya detay plan abanıp dudaklarıyla subliminal mesaj veren kadınların yoğun satürasyon ve sıkıştırmış libido güdümlü videoları çıkmaya başlayınca edep yahu butonu olan "ilgilenmiyorum" seçeneği ile birkaç gün boyunca Instagram'a kendimi ifade etmeye çalışmıştım. Bir anlamda Instagram demiryollarında makasçılık yapmaya kalkmışım gibi oldu. Saçma sapan şeyleri kafaya takınca da bırakmıyorum. Neyse, birkaç gün sonra algoritma değişti ama bu sefer de spor salonunda vücut çalışırken boy aynasından meme uçlarını gösteren kaslı adamların veya terli vücutlarıyla yeşil sahada hunharca koşturan futbolcuların olduğu, yoğun ciddiyet ve sıkıştırılmış testosteron güdümlü edit videolar çıkmaya başladı. Maskülenizm bayrakları havalandı. Pembeli ponçikli Barbie Girl modundan, patlamalı çatlamalı Du Hast moduna sert bir geçiş yapmış olduk.

Şimdi, sanırım Instagram burada bize şunu demek istiyor: "Kadın vücudu görmek istemiyorsan, bu demektir ki sen bu platformda erkek vücudu görmek istiyorsun." Analize bakın. Tipik determinist yapay zeka çözümlemesi.

"İd"stagram

Şimdi mevzu insan vücudu görmek ya da görmemek falan değil; mizofonisi olanların keşfet'ine düşerek onları özgün işkence yöntemiyle cezalandıran ASMR videolarını da bu gruba dahil edebiliriz. Pek tabii ASMR veya insan vücudu videolarını keşfetmek isteyenler olabilir. Bu gayet normal. Buradaki temel problem şu: neden sadece hedone üzerinden ilerliyoruz? Bu kategorize etme yönteminde bir salaklık yok mu? Sen insanların felsefe, sinema, moda, makyaj, dans, yoga, gym, futbol gibi belli başlı ilgi alanlarına uygun içerik beklentisini karşılamak yerine, neden sadece temel içgüdüleri, en ilkel hayvani dürtüleri hedef alıyorsun?

Kısacası Instagram, kendi tuhaf taksonomi anlayışıyla kullanıcıların ilgi alanlarını göz ardı eden, referans aldığı değişkenleri cinsel yönelime dayalı haz unsurları kapsamında değerlendirerek algoritma yönetimi yapan manipülatif bir platform. Misal, heteroseksüel bir Instagram kullanıcısının mutlak bir zorunlulukla cinsel haz peşinde olduğunu varsayan, bu dürtüsünü sosyal medya dışında, daha doğal yollarla tatmin ediyor olma ihtimalini asla hesaba katmayan bir keşfet altyapısı. Yani aslında süperegoyu etkisiz hale getirerek, yalnızca id üzerinden imgeleri keşfeden bir beyin yapısını destekliyor. Hatta bu usavurma formunu psikolojik yansıtma (projeksiyon) yöntemiyle kitleler üzerinde inşa etmeye çalışıyor.

Yaşasın Doğal Zeka

Bunlar kulağa pek hoş gelmiyor tabii. O yüzden ben Instagram'da içerik tüketimini (maruz kalmayı) çoktan bıraktım mesela. Kişisel hesabımı da kapattım, sadece dijital içerik üretici formatında kullanıyorum. Ne var ki sayfamda cinsiyete dayalı haz unsurlarına odaklanan içerikler yerine, tipografik veya sadece konuşan kafaların olduğu Amerikan plan veya bel plan çekimlerden oluşan video editler yer alıyor. Üstelik id ve ego yerine, neredeyse tamamen süperegoyu destekleyen içerikler. O yüzden Instagram algoritması tarafından pek sevilmiyor ve "doğal" olarak ötekileştiriliyorum.

Olsun, bu hiç sorun değil. Herkesin farkındalık odaklı olması teknik olarak zaten imkansız. Zira id ile eyleyen NPC'lerin bir şekilde elenmesi, süperegonun yükselişe geçerek tüketim ve monolog modundan üretim ve diyalog moduna geçilmesi ve böylece sistemin kendini dezenfekte etmesi gerek, öyle değil mi? Yıllardır endüstriye ve inovasyona atfedilerek köpürtülen sürdürülebilirlik kavramının aslında insanı veya yeşili değil, sistemin kendisini temsil ettiğini bilmek ile bilmemek arasındaki ince çizgi gitgide keskinleşiyor.

İşte tam bu noktada sağduyu, NPC olmayanlar için altın değerinde bir koruma kalkanı. Yapay zekanın gücüne inanan çoğunluğa karşı sürdürülen bu savaşta, doğal zekanın gücüne inanan azgınlığın dürtüselliğe yenilme ve duygusal davranma lüksü yok. Bu yolda her zorluk bir fırsat. Her karanlık tuzak, aydınlığa açılan bir merdiven basamağı. Gerçek insanların zafer günü yakındır.